μεταχειρισμένα ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ, ΛΩΞΑΝΤΡΑ

Η Λωξάντρα δεν είναι απλώς βιογραφία, ούτε απλώς μυθιστόρημα. Στο συναρπαστικό αυτό κείμενο, που έγινε ανάρπαστο από την ώρα που πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας, οι πραγματικοί και οι φανταστικοί χαρακτήρες συγχωνεύονται για να αναπλάσουν την εικόνα της Πόλης πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Μαρία Ιορδανίδου έγραψε το βιβλίο το 1963, όταν ήταν ήδη εξήντα έξι χρόνων, επειδή - έλεγε - δεν ήθελε αυτά τα λίγα πράγματα που ήξερε να τα πάρει μαζί της. Η Λωξάντρα είναι η ιστορία της γιαγιάς της: μέσα από αυτήν, η Μαρία Ιορδανίδου ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή, ακόμα και ''τώρα, που όλα αυτά πέρασαν και το χορτάρι της λησμονιάς αρχίζει κιόλας να φυτρώνει''. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η «Λωξάντρα» είναι η ιστορία της γιαγιάς της Μαρίας Ιορδανίδου. Πρόκειται για μια γυναίκα που έζησε στο μεγαλύτερο κέντρο εκείνης της εποχής, την Πόλη, και είδε με τα ίδια της τα μάτια να σβήνει μια εποχή και να ανατέλλει μια άλλη, γεμάτη πολέμους και συμφορές. Aλλωστε δεν είναι τυχαίο που το βιβλίο τελειώνει με τον θάνατο της Λωξάντρας τον Ιούλιο του 1914 όταν, σύμφωνα με το μυθιστόρημα, «Ανοίγει ο Aδης το στόμα του, αρχίζει ποτάμια το αίμα να κυλάει. Καινούργια εποχή γεννιέται.»

Ίσως να πρόκειται για το πιο «νόστιμο» βιβλίο της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. Οι 247 σελίδες του μοσχοβολούν αρώματα και γεύσεις από εδέσματα, τόπους και συνήθειες της Ανατολής. Της Κωνσταντινούπολης, συγκεκριμένα? της πολυαγαπημένης Πόλης. Γιατί εκεί, στα τέλη του 19ου αιώνα ζει η Λωξάντρα που γίνεται πρωταγωνίστρια του βιβλίου και της ζωής. Πότε παίρνοντας δυναμικές πρωτοβουλίες, πότε κάνοντας κινήσεις ελιγμού και τακτικής στην καθημερινότητά της και πότε κρατώντας ισορροπίες ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους, η δυναμική αυτή γυναίκα γίνεται ένα εμβληματικό πρόσωπο. Κέντρο της ψυχής της είναι η αλληλεγγύη. Κέντρο όμως του μικρόκοσμου που την περιβάλλει, η κουζίνα της. Εδώ, ανάμεσα σε τσουκάλια και τεντζερέδες, σε γουδιά και χερόμυλους, η Λωξάντρα θα αποδειχτεί άφταστη μαγείρισσα. Ετοιμάζει του κόσμου τις λιχουδιές: από τα πιο απλά γλυκά ως τις πιο απαιτητικές γαστρονομικές γεύσεις. Πεντανόστιμες όλες πάντα. Το μυστικό της; Η κρυφή της συνταγή; Το μυστικό της μπαχάρι; Η αγάπη. Γιατί η Λωξάντρα είναι μια γυναίκα που τα λόγια, οι κινήσεις της και η μορφή της αναδίδουν το ωραιότερο άρωμα του κόσμου: την τέχνη να έχεις ανοιχτή την αγκαλιά σου. Κώστας Ακρίβος